Avrupa Birliği (AB) üyesi 28 ülkede Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerinin resmi olmayan sonuçları, gelenek olarak gücü elinde bulunduran tutan merkez sağ ve sol partilerin bu gücü kaybettiğini gösterdi. AP seçimleri, Avrupa vatandaşlarının oylarının, değişim vadeden partilere kaydığına işaret ediyor.
AP tarafından yayımlanan güncel öncü tahminler, Avrupa’nın en güçlü siyasi grupları olan merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP) ve merkez sol Sosyal Demokratlar (S&D) sandalye kaybettiğini, aşırı sağcı popülist partilerin, liberallerin ve Yeşillerin güç kazandığını gösteriyor.
AP SEÇiMLERi AŞIRI SAĞCILARIN GÜÇ GÖSTERİSİNE DÖNÜŞTÜ
Son verilerde, AP seçimlerinde EPP tekrar ilk sırada yer bulsa da sandalye sayısı 2014’tekine göre 36 sandalye geriledi. EPP’nin 2014’teki seçimlerde kazandığı sandalye sayısı 216’ydı.
Sosyal demokratlar, 152 sandalyeyle ikinci sırada yer buldu. S&D’nin kaybettiği sandalye sayısı ise 33.
Önceki seçimlerde 69 sandalyesi bulunan Liberal görüşlü Avrupa İçin Liberal ve Demokrat İttifakı (ALDE) 36 sandalye arttırarak 3. sıraya yükseldi.
AP seçimlerinde en yüksek artışı Avrupa Yeşiller Partisi (EFA) gösterdi. EFA 2014 seçimlerindeki sandalyelerine 82 sandalye daha ekledi. Önceki seçimde yalnızca 15 sandalyesi bulunan EFA, dördüncü sıraya geçti.
İçinde aşırı sağcı partileri de bulunduran ve bir önceki dönemin 3. güçlü siyasi grubu olan Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) de kaybedenler safında yer aldı. ECR, 61 milletvekili çıkardı, 16 sandalye kaybetti.
Öte yandan, aşırı sağcı popülist partilerin barındıran Uluslar ve Özgürlükler Avrupası (ENF) ve Özgürlükler Avrupası ve Doğrudan Demokrasi (EFDD) siyasi grupları da güç topladı.
Sandalye sayısını 21 arttıran ENF 57, 12 arttıran EFDD ise 54 milletvekili çıkardı.
Geçmiş seçimde 52 milletvekili çıkaran solcu Avrupa Birleşik Solu-İskandinav Yeşil Solu (GUE/NGL), 14 sandalyesi kaybetti.
AP’de yer alacak 751 milletvekillinden 37’si ise bağımsızlar ve diğer adaylardan seçildi.
FRANSA
Neredeyse 6 aydır sarı yelekliklerin değişim talebine yönelik eylemlerini sürdürdüğü Fransa’nın AP seçimlerinde aşırı sağcı Marine Le Pen’in lideri olduğu Ulusal Birlik Partisi (RN) birinci oldu.
RN, 2014 seçimlerine göre yüzde 23,3’lük oyunu arttırmasa da, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kurucusu olduğu iktidardaki Cumhuriyet Yürüyüşü Hareketinin (LREM) önüne geçti. Yüzde 22,1 oy alan LREM ikinci sıraya geriledi.
Fransa’daki Yeşiller Partisi (EELV), 2014’de göre oylarında yüzde 3,85’lik arttış gösterdi.
ALMANYA
AP seçimlerinde Almanya’da Yeşiller Partisi oylarını neredeyse iki katına çıkardı. Bir önceki seçimlere göre, oylarını yüzde 9,8 artıran Yeşiller, yüzde 20,5’lik bir oy oranına ulaşarak ülkenin 2. partisi oldu. Son seçimlerde 11 sandalyeye sahip olan yeşiller 21 milletvekili gönderecek.
Almanya’da da iktidar partisi kan kaybetti. Başbakan Angela Merkel’in partisi Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) yüzde 7,5’luk kayıp yaşasa da 22,6’lık oy oranıyla yine 1. oldu.
2014’te 30,2 olan oy oranının yüzde 11,4’ünü kaybeden Sosyal Demokrat Parti (SPD) üçüncü sırada yer buldu.
Aşırı sağcı popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisi ise oylarını artırdı. Oylarını yüzde 3,9 arttıran AfD, yüzde 11’lik oya ve AP’de 11 milletvekiline sahip oldu.
İNGİLTERE
Belki de son kez AP seçimleri gören İngiltere’nin iktidarını elinde bulunduran Muafazakar Parti, AB’den ayrılmayışın (Brexit) faturasını hezimetle ödedi.
Brexit konusunda uzlaşı sağlayamayan ülkede Muhafazakar Parti ve ana muhalefet partisi olan İşçi Partisi oy kaybetti.
AB’den ayrılma ana politikası ile yeni kurulan Brexit Partisi ise seçimlerin galibi oldu. Aşırı sağcı olan Nigel Farage’ın liderliğindeki Brexit Partisi, yüzde 31,6’lık oy topladı.
AB yanlısı Liberal Demokratlar da ciddi bir yükseliş yakaladı. Yüzde 20,3 oy alan Liberal Demokratlar ikinci, yüzde 14,1 alan İşçi Partisi üçüncü, AB yanlısı olan bir diğer parti Yeşiller ise yüzde 12,1 ile dördüncü sırada yer buldu.
Brexit politikaları nedeniyle ciddi bir gerileme yaşayan iktidardaki Muhafazakar Parti ise yüzde 9,1 alarak beşinci sıraya düştü. Brexit’i sağlayamayan ve liderlik problemi yaşayan Muhafazakar Parti bir önce AP seçimlerine göre yüzde 14’lük oy kaybetti.
İTALYA
İlk kez bir aşırı sağ görüşlü partinin birinci geldiği İtalya’da, bir yıla yakındır iktidar ortağı olan, aşırı sağ görüşlü Lig partisi yüzde 30’a yakın oy topladı.
Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı olan Lig partisinin lideri Matteo Salvini, AP’da aşırı sağcı bir grup oluşturmak üzere Avrupa ülkelerinden bazılarında aşırı sağcı partilerle çalışmalar başlatmıştı. Bu yükselişin ardından bu çalışmalar da önümüzde süreçte hız kazanacak gibi görünüyor.
İtalya eski başbakanlarından 82 yaşındaki Silvio Berlusconi AP seçimlerine ilk kez katıldı. Berlusconi seçilmeyi başarsa da partisi Forza İtalya pek fazla başarı elde edemeyerek yüzde 8,78’de kaldı.
İSPANYA
Sosyalist İşçi Partisi (PSOE), yüzde 33’e yakın oy alarak İspanya’da birinci geldi.
Resmi sonuçlar, PSOE’den sonra sağ görüşlü Halk Partisi 12 sandalye ile ikinci, liberal sağ görüşlü Vatandaşlar 7 sandalyeyle üçüncü oldu.
AP’da kendine 6 sandalye bulan aşırı sol görüşlü Podemos dördüncü olurken aşırı sağ görüşlü Vox ise 3 sandalyeyle 5. oldu.
Ayrılıkçı Katalonya Cumhuriyetçi Solu, EH Bildu ve Galisya Milliyetçi Bloku’nun oluşan Şimdi Cumhuriyetler İttifakı 3 sandalye, Katalonya İçin Birlik 2 sandalye, Bir Avrupa Dayanışması için Koalisyon ise sandalyeye sahip oldu.
Öte yandan, Katalonya’da 1 Ekim 2017’deki yasa dışı bağımsızlık referandumu ve 28 Ekim 2017’deki Katalonya özerk parlamentosunda ilan edilen tek taraflı bağımsızlıktan sonra Belçika’ya kaçan eski Katalonya Özerk Hükümet Başkanı Carles Puigdemont, AP’da kendisine sandalye bulundu.
PORTEKİZ
Azınlık hükümeti ile iktidarda bulunan Sosyalist Parti (PS), AP seçimlerinden birinci olarak çıktı.
Öte yandan Portekiz, ekim ayında olağan genel seçim için sandığa gidecek.
HOLLANDA
AB Komisyonu Başkan Yardımcısı olan Frans Timmermans’ın seçimlerde liste başı adayı olduğu İşçi Partisi (PvdA) seçimi kazandı.
Aşırı sağcı Geert Wilders‘in lideri olduğu Özgürlük Partisi (PVV) önceki seçimlerde kazandığı 4 sandalyesini birden kaybetti. PvdA’dan 4. sıradan aday olan ve önceki dönemde AP Türkiye Raportörü olan Kati Piri tekrar seçildi.
AVUSTURYA
Avusturya’nın Başbakanı Sebastian Kurz’un lideri olduğu Avusturya Halk Partisi (ÖVP) seçimler açık ara kazandı. Yüzde 34,9’Luk oy alan ÖVP, en yakın rakibine 10 puan fark attı. ÖVP AP’ye 7 milletvekili gönderecek.
Avusturya’da geçen hafta aşırı sağ koalisyon hükümeti sonlandırılmış ve erken seçim kararı alınmıştı. Aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi’nin (FPÖ) eski Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı olan Heinz Christian Strache’nin Rusya ile pazarlık yaptığı görüntüler ortaya çıkmıştı. Bu olayların üzerine gerçekleşen seçimlerde FPÖ oy kaybetti.
FPÖ, 2914 seçimlerinde aldığı 19,7’lik oydan 2,5 puan kaybetti. Bu kayıp FPÖ’nün 4 sandalyesinden birisini kaybetmesine neden oldu.
YUNANİSTAN
Yunanistan’daki AP seçimleri de diğer birçok ülkedeki gibi gerçekleşti. Başbakan Aleksis Çipras’ın partisi SYRIZA 9 puan kaybederek 2. sıraya geriledi. Ana muhalafette bulunan merkez sağ Yeni Demokrasi (ND) partisi yüzde 33 ile birinci geldi.
ND lideri, ilk sonuçlarla birlikte erken seçim talep ederken Çipras da, ilk turu dün gerçekleştirilen yerel seçimlerin ikinci turundan sonra erken genel seçim ilan edilmesini isteyeceğini açıkladı.
AP’YE GİREN TÜRK KÖKENLİ VEKİLLER
Daha önce Almanya’dan 2 dönem AP’de giren İsmail Ertuğ SPD’den yeniden seçildi. Özgür Seçmenler (Freie Waehler) partisinden Engin Eroğlu ve Sol Partiden Özlem Alev Demirel ise ilk kez AP’ye girdi.
Güne Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) yönetiminde de ilk kez bir Türk kökenli aday AP’ye seçildi. Akademisyen ve yazar olan Niyazi Kızılyürek, sol AKEL listesinden girdi.
Ayrıca, 2014’te yüzde 42,6 olan seçimlere katılım oranı, 2019’da yüzde 51’e yükseldi.