Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilen Selahattin Menteş için düzenlenen yemin töreninde konuştu. Törene Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanı sıra CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da katıldı. 23 Haziran’da yenilenen İstanbul seçimlerinde sert tartışmalara giren iki isim toplantı öncesinde tokalalaştı.
TÜRK YARGISINDAKİ EN BÜYÜK REFORM
AYM Başkanı Zühtü Arslan, 2010 Anayasa değişikliğiyle getirilen yüksek mahkemeye bireysel başvuru hakkının Türk yargısında yapılan en büyük reform olduğunu belirtti. Arslan konuşmasında şunları söyledi:
190 BİN BAŞVURU KARARA BAĞLANDI
23 Eylül 2012’den bugüne kadar 236 bin civarındaki başvurudan 190 binini karara bağladık. Şu ana kadar derdest başvuru sayısı 46 bin kadar. Bu 46 bin rakamının ne kadar büyük olduğunu anlamak için 47 ülkeden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru sayısını da söylemek gerekiyor, 56 bin. Bununla karşılaştırdığımızda Anayasa Mahkemesi önündeki iş yükünün hangi boyutlara ulaştığını daha iyi anlayabiliriz.
YASAL DEĞİŞİKLİK ŞART
Ancak takdir edersiniz ki bu iş yüküyle başa çıkmak, sadece Anayasa Mahkemesinin yapabileceği bir iş olmadığı gibi sadece Anayasa Mahkemesinin de vazifesi olmamalı. Çünkü bireysel başvuru bu ülkenin temel meselesi ve gelecek kuşaklara gururla bırakabileceğimiz en önemli kurumlarından birisidir. Bireysel başvurunun etkili bir hak arama yolu olarak devam etmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması bu ülkede yaşayan herkesin temel vazifesi. Yedi yıllık tecrübe bize şunu gösterdi, geldiğimiz noktada, bireysel başvurunun işleyişine yönelik birtakım yasal değişiklikler kaçınılmaz hale geldi. Bu kapsamda öncelikle eksiklik bildirimi sisteminin gözden geçirilmesi, hatta kaldırılması gerekiyor. İstisnalar öngörülebilir ama eksiklik bildirimi mahkememize inanılmaz şekilde zaman, emek kaybettiriyor. İkinci olarak önemsiz, fazla zarara uğranmamış bireysel başvuruları daha hızlı şekilde ayıklayabilmek ve mahkemenin zamanını, emeğini daha çok anayasal öneme sahip başvurulara ayırabilmesi için, tek başına kabul edilemezlik kriterini müstakil, bağımsız bir kriter olarak benimsemek gerekiyor. Son olarak uzun yargılama şikayetlerinin Adalet Bakanlığı bünyesinde oluşturulan komisyona devredilmesine yönelik bir değişikliğin yapılması gerek.
İHLALİN KAYNAĞI KURUTULMALI
Anayasa Mahkemesinin ihlal kararlarındaki, ihlalin giderimine ilişkin değerlendirmelerinin ilgili mercilerce çok dikkatli şekilde değerlendirilmesi ve uygulanması hayati derecede önemlidir. Eğer ihlalin kaynağını kurutmak, yeni ihlalleri engellemek istiyorsak öncelikle Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında ne söylediğini anlamamız gerekiyor. Bazen mahkemelerimiz önündeki uyuşmazlıkta karara varabilmek için yeni bir bireysel başvuru bekliyor. Halbuki benzer konuda Anayasa Mahkemesi bir ihlal kararı verdiyse mahkemelerimiz yeni bir başvuru yapılmasını beklemeden, oradaki ilkeleri değerlendirerek karar verebilir. Bu da yeni ihlalleri, dolayısıyla yeni bireysel başvuruları engeller.