Anayasa Mahkemesi’nin, Wikipedia’nın erişime kapatılmasını hak ihlali sayan kararının gerekçesi, Resmi Gazete’de yayımlandı. Böylece Wikipedia’nın yeniden erişime açılması için süreç başladı.
Wikipedia’da 2,5 yılda neler değişti?
Dijital ansiklopedi Wikipedia’ya 29 Nisan 2017’den beri Türkiye’den erişilemiyor. Bu süre zarfında platforma pek çok teknik güncelleme yapıldı.
Ancak bu güncellemelerin dışında kullanıcı alışkanlıklarını değiştirecek birkaç yenilik de kullanıma sunuldu.
Sayfalara ön izleme özelliği
Wikipedia platforma yaptığı güncelleme ile sayfalara ön izleme özelliği getirdi. Bu yöntem sayesinde makalenin konusunu anlayarak tıklayıp, tıklamama kararı da verilebilecek.
Bu özellik sayesinde kullanıcılar bir Wikipedia sayfasını okurken metin içerisindeki hyberlink’li (mavi renkli) kelimelerin üzerine geldiklerinde tıklamalarına gerek kalmadan yeni sayfanın özetini okuyabilecek.
Mobilde Karanlık Mod özelliği
Bu süre içinde platforma yapılan başka bir güncelleme sayesinde iPhone ve iPad kullanıcılar ‘Dark Mode’ (Karanlık Mod) özelliğine kavuştu.
Söz konusu özellik özellik cihazlarda hatırı sayılır oranda pil tasarrufu yapılmasına imkan tanıyor.
Wikipedia ne zaman açılıyor?
Anayasa mahkemesi, oy çokluğu ve 6 üyenin karşı oy yazısıyla alınan kararı Ankara 1. Sulh ceza mahkemesine de gönderdi.
Mahkemenin kararı bilgi teknolojileri ve iletişim kurumuna iletmesiyle birlikte Wikipedia erişime açılacak.
Anayasa mahkemesi, kararın gerekçesinde, Wikipedia’nın kapatılmasının demokratik toplum düzeninin gereklerine uymadığını vurguladı.
Wikipedia’nın kapatılmasını haklı gösteren vahim nitelikte bir içerik olmadığı belirtildi.
Wikipedia kampanya başlatmıştı
Wikipedia geçtiğimiz dönemde Facebook sayfası üzerinden #WeMissTurkey (Türkiye’yi özledik) hasthag’iyle bir kampanya başlatmıştı.
Wikipedia neden kapanmıştı?
Wikipedia “Suriye iç savaşı’na dış müdahaleler” ve “Devlet destekli terörizm” başlıklarında Türkiye ile ilgili yer alan içerikler sebebiyle 2017 yılında erişime kapatılmıştı.
Anayasa Mahkemesi gerekçesini açıkladı
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun, internet ansiklopedisi Wikipedia’nın Türkiye’de erişime kapatılması nedeniyle yapılan bireysel başvuruda verdiği ihlal kararının gerekçesi açıklandı.
Yüksek Mahkeme, “Türkiye’yi çeşitli terör gruplarıyla aynı düzlemde ve iş birliği halinde göstermeye çalışan yazı ve yorumlar yapıldığı” gerekçesiyle 29 Nisan 2017’de erişimin engellenmesi kararı verilen Wikipedia ile ilgili bireysel başvuruları incelemiş, erişimin engellenmesi kararının ifade özgürlüğünün ihlali olduğuna hükmetmişti.
İnternet ansiklopedisi Wikipedia’nın sahibi Wikimedia Vakfı, Punto 24 Bağımsız Gazetecilik Derneği ile öğretim üyeleri Yaman Akdeniz ve Kerem Altıparmak’ın bireysel başvurularını birlikte ele alan Yüksek Mahkeme, Punto 24 Bağımsız Gazetecilik Derneği tarafından yapılan başvuruyu, kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez buldu, diğer üç başvuruyu kabul edilebilir bularak değerlendirdi.
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun kararı, Resmi Gazete’de yayımlandı.
Kararın gerekçesinde, internet ve ifade özgürlüğü konusunda Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Tavsiye Kararlarına yer verilerek, üye devletlere yönelik internet özgürlüğü konusundaki tavsiye kararlarına işaret edildi. Gerekçede, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesinin görüşü ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına atıf yapıldı.
Dünya üzerinde milyonlarca kullanıcısı bulunan ve sistemde yer alan içeriklerin kullanıcılar tarafından oluşturulduğu internet platformu Wikipedia’nın, bilginin herkes tarafından ulaşılabilir olmasına katkı sağladığına dikkati çekildi.
Gerekçede, bilgi alma ve verme özgürlüğüne halel gelmemesi için Wikipedia’da yer alan içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla yapılacak bir müdahalenin demokratik toplumda gerekli olduğunun ilgili ve yeterli bir gerekçeyle ortaya konulması gerektiği vurgulandı.
“Milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması”
Gerekçede, erişimin engellenmesi tedbirinin konusunun “Türkiye” alt başlığında yer alan içerik olduğu, buna erişimin engellendiği ancak referans yapılan kaynakların tamamına yakınının internet üzerinden erişilebilir durumda bulunduğu kaydedildi.
Gerekçede, idari makamlar ve Sulh Ceza Hakimliğinin, erişimin engellenmesi tedbirinin gerekçesi olarak yalnızca anılan içeriklerin 5651 sayılı Kanun’un 8/A maddesi kapsamında “yaşam hakkı ile kişilerin ve mal güvenliğinin korunması, milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi” açısından gecikmesinde sakınca bulunan hal kapsamında olmalarını gösterdikleri aktarıldı.
Erişimin engellenmesi kararında, içeriğe “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” kapsamında müdahale etmeyi haklı kılacak somut herhangi bir gerekçe gösterilmediği belirtilen gerekçede, “Dahası başvurucunun erişimin engellenmesi kararına karşı yaptığı itiraz, içeriklerin ‘Devletin itibarını zedelemiş olması’ gibi hangi sebeplerle milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması kapsamında ele alındığı anlaşılamayan bir gerekçeyle reddedilmiştir. Bu durum söz konusu kavramların geniş yorumlandığını düşündürtmektedir.” değerlendirmesi yapıldı.
“İddiaların büyük kısmı silindi”
Gerekçede, Wikipedia’nın, içeriğinde bulunan maddelerin subjektif bilgiler içerebileceğini hatta sisteme veri girişinin herkese açık olması nedeniyle zaman zaman kötü niyetli girişimlere de maruz kalabildiğini belirttiği, kullanıcılarını, sağladığı bilgilerin kesin ve değişmez doğrular olmayabileceği konusunda açıkça uyardığı aktarıldı.
Erişimin engellenmesi kararının ardından da bağımsız, gönüllü Wikipedia editörleri tarafından karara konu maddeler üzerinde kapsamlı değişiklikler yapıldığı, güvenilirliği düşük ve doğrulanamayan içerikler ve bu içeriklerin alıntılandığı kaynakların çıkarıldığı anlatılan gerekçede, bu kapsamda Türkiye’nin radikal oluşumlara destek verdiğine ilişkin iddiaların önemli bir kısmının da silindiği belirtildi.
“Sürekli yaşayan bir ansiklopedi”
Wikipedia yazarları ve editörlerinin somut olaydaki müdahaleye neden olarak gösterilmiş içerikleri bugün dahi güncellenmeye devam ettikleri anlatılan gerekçede, idare ve derece mahkemelerinin kararlarında, internet sitesinin “sürekli yaşayan bir ansiklopedi” olma özelliğini gözetmedikleri ifade edildi.
Erişim engellemeye konu içerikler nedeniyle daha sonra bir ceza soruşturması ve kovuşturmasının açılmadığına da işaret edilen gerekçede, şu ifadeler kullanıldı:
“Çoğu tartışmalı ifadelerin sahipleri bilindiği halde bu kişiler hakkında da bir ceza soruşturması yoluna başvurulmasının tercih edilmemiş olması, makalelerde Wikipedia’nın kapatılmasını haklı gösteren vahim nitelikte bir içerik bulunmadığını göstermektedir. Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde idari ve/veya yargısal makamlarca başvuruya konu internet sitesine erişimin engellenmesi şeklindeki kısıtlamanın zorlayıcı bir nedene dayandığının ilgili ve yeterli bir gerekçe ile gösterilemediği sonucuna varılmaktadır. Bu nedenlerle Wikipedia isimli internet sitesine erişimin engellenmesine karar verilmesinin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun düşmediği ve bu nedenle birinci, üçüncü ve dördüncü başvurucuların ifade özgürlüklerinin ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.”
6 üye karşı oy kullandı
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun çoğunluk görüşüne katılmayan 6 üyenin karşı oy gerekçesinde ise erişimi engellenen içeriklerin Türkiye’nin milli güvenliği ve kamu düzenin bozulması bakımından bir tehdit oluşturup oluşturmadığının, erişime sunuldukları tarih itibarıyla ülkeyi çevreleyen, milli güvenliği ve kamu düzenini kuvvetli biçimde etkileme potansiyeline sahip olan iç ve dış güvenlik koşullarıyla birlikte değerlendirilmesi gerektiği kaydedildi.
Türk Devletini, Suriye’de yaşanan iç savaşı başlatanlardan olmakla, örgütlere silah yardımında ve başka yardımlarda bulunmakla suçlayan içeriklerin, iç ve dış güvenliğe ilişkin o dönemdeki koşullar dikkate alındığında, ülkenin milli güvenliği ve kamu düzeniyle ilgili olduğu belirtilen karşı oyda, bu içerikler yönünden erişimin engellenmesine karar verilmesinin kamusal bir gereklilikten kaynaklandığı, kamusal gereklilikler bakımından zorunlu olduğu savunuldu.
Karşı oy yazısında, başvurucuların ifade özgürlüklerine yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olduğu ve zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığı görüşüne yer verildi.
Gerekçeli kararın bir örneğinin ifade özgürlüğünün ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmesine karar verildi.
